16 mart — Qriqorian təqvimi ilə ilin 75-cı günü (uzun illərdə 76-ci). İlin sonuna 290 gün qalır.
dəmiryolu
- 16 Mart 1899 Il Wilhelm-in tələbi ilə Deusche Bank Siemens-in baş meneceri ilə Xarici İşlər Nazirliyi arasında Bağdad dəmir yolunda geniş bir görüş keçirildi.
- 16 Mart 1920 Müttəfiq dövlətlər rəsmi olaraq İstanbulu işğal etdikdən sonra nümayəndə heyətinə qarşı tədbirlər gördülər. Mustafa Kamal Paşa teleqramında aşağıdakı tədbirlərin görülməsini istədi: “Geyve Boğazının milli qüvvələr tərəfindən işğalı və ildırım körpüsünün yıxılması, Ankara, Geyve, xətt boyunca Müttəfiq qüvvələrin tutulması, Konyadakı Anadolu xətt komissarı müavini, dərhal qatarlara göndərildi. müsadirə edərək fəaliyyətini təmin edərdi. " Çiftehan-Ulukışla arasındakı körpü partladı. Bu, fransızların daxili ərazilərə girməsinin qarşısını aldı.
Olaylar
- 597 BC - Babil sürgünü: Yəhuda Krallığının Babil fəthindən sonra yəhudilər Babilə sürgün edildi.
- 1521 - Ferdinand Magellan Filippindəki Homonhon adasına gəldi.
- 1848 – Müəllimlər Məktəbləri yaradıldı.
- 1909 - Almaniyanın milli futbol komandası İngiltərəyə qarşı tarixinin ən fərqli məğlubiyyətini aldı: 9-0.
- 1914 - Ürgüplü Mustafa Hayri Əfəndi Şeyhülislam təyin edildi.
- 1920 - Müttəfiqlər İstanbulu işğal etdilər.
- 1921 – SSRİ Ankara hökumətini rəsmən tanıdı; Moskva müqaviləsi imzalandı.
- 1924 – Təhsilin birləşdirilməsi qanunu qəbul edildikdən sonra (3 mart) mədrəsələr bağlandı.
- 1924 - İtaliya Roma müqaviləsinə uyğun olaraq Riyekanı ilhaq etdi.
- 1926 - Robert H. Goddard ilk maye yanacaqla işləyən raketi buraxdı.
- 1930 - Kuba milli futbol komandası beynəlxalq debütü Yamayka ilə etdi və 3-1 qalib gəldi.
- 1932 - Ankara Dəmirspor quruldu.
- 1935 - Adolf Hitler Versal müqaviləsini ləğv etdiyini elan etdi.
- 1939 - Hitler Praqa qalasında Bohemiya və Morayvanı almanların himayəsi altına aldığını elan etdi.
- 1939 - Misir şahzadəsi Fevziye Fuad və İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvi evləndi.
- 1945 - II. İkinci Dünya Müharibəsi: İvo Jima döyüşü sona çatır, baxmayaraq ki, Yaponiyanın müqaviməti azdır.
- 1964 - Türkiyə Böyük Millət Məclisində keçirilən fövqəladə iclasda hökumətə lazım gəldikdə Kiprə müdaxilə etmək səlahiyyəti verildi.
- 1968 - Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti Conson Vyetnama 35.000-dən 50.000-ə qədər əlavə əsgər göndərmək qərarına gəldi.
- 1968 - My Lai qırğını Vyetnam müharibəsi zamanı baş verdi.
- 1971 - Deniz Gezmiş və Yusuf Aslan Sivasın Gemerek bölgəsində jandarma ilə toqquşmadan sonra tutuldu.
- 1972 – Respublika Senatı; Deniz Gezmiş Yusuf Aslan və Hüseyn İnan haqqında edam hökmünü təsdiqləyib.
- 1978 - 16 Mart Soyqırımı: İstanbul Universiteti Əczaçılıq Fakültəsi qarşısında tələbələrə edilən bombalı hücumda 7 tələbə öldü.
- 1978 - İtaliyada keçmiş Baş nazir Aldo Moro Qırmızı Briqadalar tərəfindən qaçırıldı.
- 1979 - Çin-Vyetnam Müharibəsi: Çin Xalq Azadlıq Ordusu ölkəsinə qayıdır. Müharibə bitdi.
- 1980 - Türkiyədə 12 Sentyabr 1980-ci il çevrilişinə aparan proses (1979 - 12 sentyabr 1980): Van həbsxanasından tunel qazaraq 33 məhbus qaçdı.
- 1988 - Səddam Hüseynin göstərişi ilə Hələbcədə zəhərli qaz hücumu həyata keçirildi.
- 1993 - Avropa Klublar Kubokunda finala yüksələn ilk türk basketbol komandası olan Efes Pilsen Yunanıstanın Aris komandasına uduzaraq ikinci oldu: 50-48.
- 1994 - Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən toxunulmazlıqları ləğv edildikdən sonra saxlanılan beşi DEP-dən olan altı millət vəkili Türkiyə Cəza Məcəlləsinin 125-ci maddəsinə qarşı olduqları üçün Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsinə sövq edildi. Vətənə xəyanətdə ittiham olunan deputatlar həbs edilərək həbs edilib.
- 1996 – Professor İlhan Arselin “Biz ProfessorlarıqProkuror Əbdürrəhman Yılancı” kitabının məhkəməsində hakim Yücel Yurdakulu qərəzli olmaqda ittiham edərək, onu rədd edib. Türkiyə məhkəməsi tarixində ilk dəfə idi ki, prokuror hakimi rədd etdi.
- 1999 - Kosovoda Serb qüvvələrinə qarşı 70 günlük hava əməliyyatı başladı.
- 2003 - Rachel Corrie İsrail tankları tərəfindən əzilərək öldürüldü.
- 2004 - Türkiyə Taşkömürü Anonim Ortaqlığının Karadon mədənində baş verən yanğın nəticəsində 8 Çinli işçidən 5-i ölüb, 3-ü yaralanıb.
- 2005 - İsrail Yerixonu rəsmi olaraq Fələstin Administrasiyasına təhvil verdi.
- 2014 - Krım mübahisəli referendumda Ukraynanı tərk edib Rusiyaya keçməyə razıdır.
doğuşlar
- 1399 – Xuande, Çinin Min sülaləsinin beşinci imperatoru (ö. 1435)
- 1750 – Karolin Herşel, alman-ingilis astronomu (ö. 1848)
- 1751 – Ceyms Medison, ABŞ-ın 4-cü prezidenti (ö. 1836)
- 1755 – Jakob Laurenz Custer, isveçrəli botanik (ö. 1828)
- 1771 – Antoine-Jean Gros, fransız rəssamı (ö. 1835)
- 1774 – Metyu Flinders, Britaniya Kral Donanmasının polkovniki, dənizçi və kartoqraf (ö. 1814)
- 1789 – Georg Ohm, alman fiziki (ö. 1854)
- 1789 – Frensis Rawdon Çesni, ingilis generalı və kəşfiyyatçısı (ö. 1872)
- 1794 – Ami Boue, avstriyalı geoalim (ö. 1881)
- 1796 – Cincinnato Baruzzi, italyan heykəltəraş (ö. 1878)
- 1800 - Ninko, ənənəvi ardıcıllıqla Yaponiyanın 120-ci imperatoru (ö. 1846)
- 1810 – Robert Kerzon, britaniyalı diplomat və səyyah (ö. 1873)
- 1813 – Gaëtan de Rochebouët, fransız siyasətçisi (ö. 1899)
- 1839 – Sully Prudhomme, fransız şairi və Nobel mükafatı laureatı (ö. 1907)
- 1846 – Gösta Mittaq-Leffler, isveçli riyaziyyatçı (ö. 1927)
- 1846 – Yurgis Bielinis, litvalı naşir və yazıçı (ö. 1918)
- 1853 William Eagle Clarke, İngilis ornitoloq (ö. 1938)
- 1859 – Aleksandr Stepanoviç Popov, rus fiziki (ö. 1906)
- 1862 – Vil van Qoq, holland tibb bacısı və erkən feminist (ö. 1941)
- 1874 – Frederik Fransua-Marsal, fransız siyasətçisi (ö. 1958)
- 1878 – Henry B. Walthall, amerikalı rəssam və kino aktyoru (ö. 1936)
- 1879 – Mark Sayks, ingilis yazıçısı, diplomatı, əsgəri və səyyahı (ö. 1919)
- 1883 – Rudolf Con Qorsleben, alman ariosofisti, armanist (Armanen rünlərinin duası), jurnal redaktoru və dramaturq (ö. 1930)
- 1890 – Solomon Mixoels, sovet yəhudi aktyoru və bədii rəhbər (ö. 1948)
- 1892 – Sezar Valyexo, Peru şairi və yazıçısı (ö. 1938)
- 1896 – Otto Hofman, nasist Almaniyasında dövlət qulluqçusu (ö. 1982)
- 1907 – Arkadi Vasilyev, sovet yazıçısı (ö. 1972)
- 1908 – Robert Rossen, amerikalı rejissor, ssenarist və prodüser (ö. 1966)
- 1909 – Nübar Terziyan, erməni əsilli türk kino aktyoru (ö. 1994)
- 1911 – Yozef Mengele, alman (nasist) həkim (ö. 1979)
- 1912 – Pat Nikson, ABŞ-ın 37-ci prezidenti Riçard Niksonun həyat yoldaşı (ö. 1993)
- 1915 – Haldun Taner, türk yazıçısı (ö. 1986)
- 1926 – Cerri Lyuis, amerikalı aktyor, komediyaçı və müğənni (ö. 2017)
- 1927 Vladimir Komarov, rus kosmonavtı (d. 1967)
- 1932 – Uolter Kanninqem, amerikalı NASA astronavtı (ö. 2023)
- 1940 – Bernardo Bertolucci, italyan rejissor (ö. 2018)
- 1943 – Murat Belge, türk yazıçısı, tərcüməçisi, siyasi fəalı və akademiki
- 1946 – Mustafa Alabora, türk teatr, kino, serial aktyoru və səs aktyoru
- 1948 – Tomris İncer, türk teatr, kino və serial aktyoru (ö. 2015)
- 1953 – Riçard Metyu Stallman, amerikalı azad proqram təminatı fəalı və GNU layihəsinin və Azad Proqram təminatı Fondunun yaradıcısı
- 1959 – Yens Stoltenberq, norveçli iqtisadçı və siyasətçi
- 1959 – Savina Yannatu, yunan müğənnisi
- 1965 – Mustafa Taşkesen, türk bürokratı
- 1967 - Loren Qrem, amerikalı aktrisa
- 1971 - Alan Tudyk, amerikalı aktyor
- 1973 – Kutsi, türk müğənnisi, bəstəkarı, aktyoru və bəstəkarı
- 1974 - Ann Şarye, fransız aktrisası
- 1975 – Lusiano Kastro, argentinalı aktyor
- 1975 - Sienna Guillory, ingilis aktrisa və model
- 1976 – Gökçen Özdoğan Enç, türk siyasətçi
- 1979 - Leena Peisa, fin musiqiçisi, bəstəkar
- 1980 - Felipe Reyes, ispan basketbolçu
- 1980 – Bahri Tanrıkulu, türk taekvondoçusu
- 1986 – Alexandra Daddario, amerikalı aktrisa
- 1986 - Toney Duqlas, Amerikalı peşəkar basketbolçu
- 1986 - Daisuke Takahashi, Yapon fiqurlu konkisürən
- 1987 - Fabien Lemoine, fransız futbolçu
- 1989 - Blake Griffin Amerikalı peşəkar basketbolçudur.
- 1989 - Jung So-min, Cənubi Koreya aktyoru
- 1989 – Teo Uolkott, ingilis futbolçu
- 1990 - Yozef Huşbauer, çex futbolçusu
- 1991 - Reggie Bullock, amerikalı peşəkar basketbolçu
- 1994 - Joel Embiid, Kamerunlu peşəkar basketbolçu
- 1997 - Florian Neuhaus, Almaniya millisinin futbolçusu
- 1998 – Sefo, türk repçi
ölümlər
- 37 - Tiberius, Roma İmperatoru (e.ə. 42-ci il).
- 455 – III. Valentinian, Qərbi Roma İmperatoru (d. 419)
- 1185 - IV. Boduen 1174-1185-ci illərdə Qüds Krallığının hökmdarı idi (d. 1161)
- 1485 - Anne Neville, Uels şahzadəsi, İngiltərə kraliçası (d. 1456)
- 1608 - Seonjo, Coseon Krallığının 14-cü kralı (d. 1552)
- 1649 - Jean de Brébeuf, iyezuit missioneri (d. 1593)
- 1664 - İvan Vıxovski, qazax hetmanı (d. ?)
- 1678 - Con Leverett, hakim, tacir və Massaçusets Körfəzi Koloniyasının sondan əvvəlki qubernatoru olması ilə ən yaxşı tanınan əsgər (d. 1616)
- 1736 – Giovanni Battista Pergolesi, italyan musiqiçisi (d. 1710)
- 1822 – Jeanne Louise Henriette Campan, fransız pedaqoq və yazıçı (d. 1752)
- 1898 – Obri Berdsli, ingilis illüstrator və yazıçı (d. 1872)
- 1913 – Tatyos Əfəndi, Osmanlı erməni musiqiçisi (d. 1858)
- 1919 – Yakov Sverdlov, yəhudi rus inqilabçısı (d. 1885)
- 1929 – Kel Həsən Əfəndi, türk hamamçısı (d. 1865)
- 1935 – Con Ceyms Riçard Makleod, şotlandiyalı həkim və fizioloq (Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı və insulinin kəşfçisi) (d. 1876)
- 1938 – Eqon Friedell, avstriyalı filosof, tarixçi, jurnalist, aktyor, kabare ifaçısı və teatr tənqidçisi (d. 1878)
- 1940 - Selma Lagerlöf, ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını alan ilk isveçli qadın (d. 1858)
- 1944 – Mehmed Abdulkadir Əfəndi, II. Əbdülhəmid və Bidâr Kadınefendinin oğlu (d. 1878)
- 1955 – Nikolas de Stael, fransız rəssamı (d. 1914)
- 1957 – Constantin Brâncuşi, Rumıniyalı heykəltəraş və müasir abstrakt heykəltəraşlığın qabaqcılı (d. 1876)
- 1966 – Emin Türk Elinç, türk yazıçısı (d. 1906)
- 1988 – Erix Probst, avstriyalı futbolçu (d. 1927)
- 1998 – Pertev Naili Boratav, türk folklor tədqiqatçısı (d. 1907)
- 2000 – Thomas Ferebee, amerikalı pilot (atom bombasını atan Enola Gay-ın bombardmançısı) (d. 1918)
- 2003 – Rachel Corrie, amerikalı sülh fəalı (İsrail tankları tərəfindən əzildi) (d. 1979)
- 2010 – Ksenija Pajcin, serb müğənni (d. 1977)
- 2015 – Firuz Çilingiroğlu, türk hüquqşünas və Ali Məhkəmənin fəxri baş prokuroru (d. 1924)
- 2016 – Frank Sinatra Jr., amerikalı müğənni və musiqiçi (d. 1944)
- 2017 – Torqni Lindqren, İsveç yazıçısı (1938)
- 2018 – Louise Slaughter, Amerika siyasətçisi (d. 1929)
- 2019 – Dik Deyl, amerikalı rok gitaraçı və musiqiçi (d. 1937)
- 2019 – Riçard Erdman, amerikalı aktyor, komediyaçı, prodüser və rejissor (d. 1925)
- 2019 – Barbara Hammer, amerikalı film prodüseri və rejissoru (d. 1939)
- 2019 – Tom Hatten, Amerika səhnəsi, televiziyası, kino aktyoru, radio və televiziya aparıcısı (d. 1926)
- 2019 – Yann-Fanch Kemener, fransız müğənni və musiqiçi (d. 1957)
- 2019 – Mohammed Mahmud Veled Luli, Mavritaniya əsgəri və dövlət xadimi (d. 1943)
- 2019 – Yuliya Naçalova, sovet-rus müğənnisi, aktrisası və televiziya aparıcısı (d. 1981)
- 2020 – Nikolas Alfonsi, fransız siyasətçisi və hüquqşünası (d. 1936)
- 2020 – Sergio Bassi, italyan folk-rok müğənnisi və bəstəkarı (d. 1951)
- 2020 – Menachem Friedman, israilli sosioloq və akademik (d. 1936)
- 2020 – Haşim Betahi Gülpayeqani, İran Ekspertlər Məclisinin Tehran vilayətinin nümayəndəsi (d. 1941)
- 2020 – Francesco Saverio Pavone, italyan hüquqşünas (d. 1944)
- 2020 – Saskia Post, avstraliyalı aktrisa (d. 1961)
- 2020 – Fariborz Raisdana, iranlı iqtisadçı, sosialist, fəal, professor (d. 1945)
- 2020 – Stüart Uitman, amerikalı aktyor (d. 1928)
- 2021 – Amaranth Ehrenhalt, amerikalı rəssam, heykəltəraş və yazıçı (d. 1928)
- 2021 – Mauro Favilla, italyan siyasətçisi (d. 1934)
- 2021 – Erhan Önal, türkiyəli keçmiş futbolçu, futbol meneceri və futbol şərhçisi (d. 1957)
- 2021 – Sabine Schmitz, alman spidway və televiziya aparıcısı (d. 1969)
- 2022 – Slobodan Şkrbiç, Serb əsilli keçmiş Yuqoslaviya millisinin futbolçusu (d. 1944)
Bayramlar və xüsusi günlər
- Ümumdünya Vicdan Günü
- Ümumdünya Yuxu Günü
- Rus və erməni qoşunlarının Ərzurumun Xorasan qəzasından çıxarılması (1918)